Çalışan Hakları ve Güvenliği
Sağlık çalışanına şiddet
Sağlık kuruluşunda çalışan sağlık personeline, hasta/hasta yakını tarafından yapılan ve sağlık çalışanı için risk oluşturan, sözel-fiziksel şiddet içeren durum ve tehdit davranışlarıdır.
Sağlıkta şiddetin nedenleri
- Hasta/hasta yakınından kaynaklanan nedenler,
- Çalışandan kaynaklanan nedenler (iletişim becerileri ve kriz yönetimi konusunda eksiklikler),
- Medya (sağlık çalışanını suçlayan içerikler ve sağlıktaki sorunlarının sağlık çalışanına mal edilmesi).
Çalışan Hakları ve Güvenliği Birimi
İlgili genelge kapsamında sağlık kurum ve kuruluşlarında her türlü şiddete maruz kalan sağlık personelininsorununa ilişkin destek verecek ve yasal mevzuat takibihususunda bilgilendirerek, ilgili raporlamaları yapacakbirimdir.
Hasta/Hasta Yakınlarının Bilgilendirilmesi
Hasta ve hasta yakınlarının ilk olarak nereye müracaat edecekleri, hangi işlemler ve tedavinin yapılacağı, tetkik ve tahlillerin nerede yapılacağı, beklemeleri gerekiyorsa ne kadar süreyle bekleyecekleri gibi konularda bilgilendirme süreçlerini içine alan uygulamadır.
Hizmetten Çekilme
Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti sunumu sırasında şiddete uğraması halinde, acil hizmetler haricinde hizmetten çekilme talebinde bulunabilir. Hizmetten çekilme talebi, yöneticiyesözlü veya yazılı olarak bildirilir. Yetkili yönetici talebideğerlendirerek, talebi uygun bulduğu takdirde hastanın tedavisinin devamınayönelik yeni bir sağlık çalışanını belirler. Kurum içindemümkün olmaması halinde ise başka bir sağlık kurumunasevkini sağlar. Bu süreç içinde hastanın tedavisininaksamamasına özen gösterilir.
Bildirim Süreci ve Hukuki Yardım
Sağlık hizmeti sunumu sırasında sağlık personeline karşı kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiilin gerçekleşmiş olması durumunda bakanlık ve bağlı kuruluşlarda bulunan avukatlar tarafından hukuki yardım verilir. ‘’Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’’ kapsamında sözleşmeli şirket personeline hukuki yardım yapılamamaktadır.85
Şiddet Riski
Beyaz Kod çağrısı verilir. (1111)
Olaya müdahale edilir
Olayla ilgili tutanak ve formlar düzenlenir.
Yönetici
Adli Merciler
Beyaz Kod İl Koordinatörlüğü ve Hukuk Birimi
Bakanlık Merkez Beyaz Kod Birimi
Beyaz Kod Uygulaması (1111)
Sağlık çalışanlarının sağlık hizmeti sunumu sırasında herhangi bir güvenlik tehdidi, fiziksel-sözel saldırı ve/veya zorbalık ile karşılaşılması durumunda, sağlık çalışanına yönelik şiddeti önlemek için oluşturulmuş bir uygulamadır. Beyaz kod uygulaması başhekim vasıtasıyla takip edilir. Görevli müdahale ekiplerinin sağlık çalışanı ile hasta/hasta yakını arasında yaşanan krize en erken müdahalesi sağlanarak, olayın analizi yapılır, risklere ilişkin özel önlemler alınır.
Beyaz Kod Başvuru
Yapılan Beyaz Kod sonucunda;
1. Görevlendirilen birim/personel en kısa sürede sağlık personeli ile irtibata geçer.
2. Söz konusu birim/personel, başvuruya ilişkin olarak aşağıdaki bilgi ve belgeleri temin ederek beyaz kod sistemine kaydeder ve asıllarını İl Beyaz Kod koordinatörlüğüne intikal ettirir.
a) Olay tutanağı,
b) Hukukî yardım talep formu,
c) İhbar dilekçesi,
d) Onam formu,
e) Olayı doğrulayan diğer kanıtlar.
3. İl Beyaz Kod Koordinatörü tarafından görevli birim/personel tarafından intikal ettirilen bilgi ve belgeler tetkik edilerek beyaz kod kapsamına giren başvurular için adli süreç başlatılarak hukuki yardım yapılır.
Başvuru beyaz kod kapsamında değil ise sağlık çalışanına gerekli bilgilendirme yapılır ve hukuki yardım talebi karşılanmaz. Böyle bir durumda sağlık çalışanı isterse (başvurusunun beyaz kod kapsamında olmadığına ilişkin bilgilendirme tarihinden itibaren 7 gün içerisinde), İl Beyaz Kod Koordinatörlüğüne bir dilekçe ile itiraz edebilir.
4. Adli süreç:
a. Bu süreçte adli mercilerce sağlık çalışanına yapılan tüm tebligatlar konusunda, sağlık çalışanının il koordinatörlüğünü haberdar etmesi önemlidir.
b. Yapılacak duruşmalarda sağlık çalışanının bulunması gerekli olup, aksi halde mahkemece zorla getirilme kararı verilebilir.
c. Bu süreçte özel avukatlardan da hukuki yardım alınabilir. Özel avukattan yardım alınacağı bilgisi konusunda il koordinatörlüğüne bilgi verilmesi gerekmektedir.
5. Bilgilendirme:Sürecin her aşamasında, verilen mail adresine bilgilendirme mailleri gönderilmektedir.
KAYNAKÇA: ‘’Çalışan Hakları ve Güvenliği’’ çevrimiçi eğitim sunusu, Manisa İl Sağlık Müdürlüğü’ 2021.